Kiedy można zrobić test na ojcostwo?
29 kwietnia 2022, 14:36
Do dziś znana jest reguła prawna, która swoje początki ma jeszcze w starożytnym Rzymie: matka zawsze jest znana, ojcem jest ten, na kogo wskazuje (związek małżeński). Na szczęście na przestrzeni ostatnich dziesięcioletni powstały metody, które pozwalają potwierdzić kwestie ojcostwa.
Spis treści:
Zanim wprowadzono testy DNA, w celu ustalenia ojcostwa korzystano z wielu metod bazujących na biologicznych podstawach dziedziczenia, np. analiza płodności mężczyzny, badania antropologiczne, badania grupowe krwi w połączeniu z badaniami serologicznymi, badania HLA. Niestety był one nieskuteczne w kwestii ustalenia ojcostwa. O technice badań ojcostwa napisano po raz pierwszy w 1984 roku. Trzy lata później upowszechniono tę metodę, a laboratorium Imperial Chemical Industries otworzyło w Anglii pierwsze centrum badań. Podstawą badań, w których ustala się zgodność pokrewieństwa lub jego brak, jest polimorfizm DNA.
Badanie ojcostwa obejmuje różne metody analizy pokrewieństwa i stosowane jest w:
- sądowym ustalaniu obowiązku alimentacyjnego,
- klasycznych zestawach testów na ojcostwo,
- dowodzeniu pokrewieństwa w państwach, w których prawo imigracyjne zezwala na łączenie rodzin,
- sprawach o nabycie praw spadkowych po zmarłym,
- identyfikacji osób zmarłych,
- genetycznym typowaniu śladów biologicznych,
- wykreślaniu tablicy pokrewieństw.
Wykonywanie testów na ojcostwo jest obecnie bardziej powszechne niż kiedykolwiek. Sprzyjają temu rozwiązania pozwalające wykonać test w sposób dyskretny, bez wizyt w laboratorium, a niekiedy nawet bez pobierania materiału od członków rodziny. Również koszt przeprowadzenia testu nie stanowi już takiej bariery. Pozostaje pytanie: kiedy można przeprowadzić test na ojcostwo? Czy można przeprowadzić badania jeszcze w czasie trwania ciąży? Czy istnieje dolna lub górna granica wieku? I z czym to się wiąże? Czy badanie ojcostwa może zlecić jedynie sąd? Ile kosztuje test i gdzie można go wykonać?
Co to jest test na ojcostwo? Kiedy najwcześniej można zrobić test na ojcostwo?
Test na ojcostwo to badanie medyczne, które pozwala ustalić, czy dany mężczyzna jest, czy też nie jest biologicznym ojcem dziecka. W zależności od sytuacji analizie poddawany jest materiał genetyczny (np. wymaz z policzka lub krew) od dziecka i od ojca lub od dziecka, matki i ojca. Wszystko po to, aby ustalić, czy dziecko i (domniemany) ojciec są biologicznie spokrewnieni. Testy na ojcostwo są zazwyczaj wykorzystywane do rozstrzygania sporów prawnych lub osobistych wątpliwości co do tego, kto jest ojcem. Kiedy można zrobić test na ojcostwo? Ponieważ testy na ojcostwo opierają się na DNA, które nie zmienia się z upływem czasu, można je przeprowadzić praktycznie w dowolnym momencie życia — zarówno u noworodka, jak i u osoby dorosłej. W uzasadnionych wypadkach można wykonać badanie jeszcze przed narodzeniem dziecka. Pobierany jest wtedy płyn owodniowy, który pozyskiwany jest w trakcie zabiegu amniopunkcji (nakłucie przez powłoki brzuszne matki). Zabieg ten przeprowadzany jest wyłącznie w uprawnionych gabinetach medycznych. Należy jednak pamiętać, że czynność ta związana jest z ok. 1% ryzykiem poronienia. Istnieją mniej inwazyjne prototypowe metody, jednak są one trudne do wykonania i niepowtarzalne, w związku z czym nie są stosowane rutynowo. Nietypowym badaniem ojcostwa jest przypadek wykonywania testów po śmierci mężczyzny, np. w celach spadkowych bądź gdy dziecko chce mieć pewność, czy zmarły był jego prawdziwym ojcem. Potrzebna jest wtedy zgoda sądowa na ekshumację zwłok, z których pobiera się próbki lub – metoda znacznie prostsza – zebranie śladów DNA z przedmiotów używanych przez mężczyznę, np. szczoteczka do zębów, nieprana bielizna lub inne rzeczy osobistego użytku.
Test na ojcostwo w praktyce
Jeśli masz wątpliwości co to tego, czy wychowujesz własne dziecko, albo jesteś starszym dzieckiem i nie wiesz, kto jest Twoim biologicznym ojcem, istnieją dwa rodzaje testów DNA, które mogą dostarczyć Ci tych informacji: test na ojcostwo przeprowadzany w domu lub w laboratorium. Aby wykonać test w domu, wystarczy pobrać próbki, postępując zgodnie z instrukcjami zawartymi w zestawie, co zwykle wiąże się z pobraniem wymazu z wewnętrznej strony policzka i odesłaniem go do laboratorium w celu analizy. Testy przeprowadzane w laboratorium wymagają pobrania płynów ustrojowych (np. krwi) od obojga rodziców i ich dzieci. Kiedy można wykonać test na ojcostwo w warunkach domowych? Tylko wówczas, kiedy robimy go na własny użytek i jego wyniki nie mają zostać wykorzystane później w sądzie. Próbki do testów związanych np. z prowadzeniem rozpraw o alimenty czy o uznanie ojcostwa muszą zostać pobrane przez uprawnionego pracownika laboratorium. Jeżeli materiały porównawcze pochodzą od właściwych osób i badania przeprowadzone są w wiarygodnym laboratorium, to testów nie da się oszukać. Na wyniki nie mają wpływu żadne czynniki zewnętrzne, typu infekcja, spożywanie alkoholu lub narkotyków, palenie papierosów. Badania opierają się na naszym DNA, które jest niezmienne.
Jaka jest cena testów na ojcostwo? Może ona różnić się w zależności od laboratorium oraz rodzaju badań. Koszty testów zleconych przez sąd najczęściej pokrywają strony postępowania. Ceny w naszym laboratorium to:
- Domniemany ojciec i dziecko – 599 zł
- Domniemany ojciec, matka i dziecko – 949 zł
- Test na ojcostwo wykonywany z mikrośladów –od 759 zł
- Test DNA dla celów sądowych – 1790 zł
Kiedy można zrobić test na ojcostwo?
Osoby zastanawiające się nad tym, kiedy najwcześniej można zrobić test na ojcostwo, zazwyczaj mają na myśli, jak długo powinni czekać, aby na pewno uzyskać jednoznaczne wyniki. Dlatego uspokajamy: rezultat będzie prawidłowy bez względu na to kiedy zostanie wykonany test.
Wiemy już zatem, kiedy można przeprowadzić test na ojcostwo. Wiemy też, że do badań pobierane są zazwyczaj wymazy lub krew, ale wystarczające są też mikroślady pozostawione na szczoteczce do zębów czy nawet włos z cebulką. A jak długo trzeba czekać na wyniki? W zależności od laboratorium, rodzaju testu, materiału dostarczonego do badań, a także ceny samej usługi, wyniki otrzymuje się po kilku-kilkunastu dniach roboczych.
Kiedy można wykonać test na ojcostwo? Podsumowanie
Podsumowując, test na ojcostwo można wykonać w celach prywatnych bądź na zlecenie sądu, m.in. przy sprawach alimentacyjnych i spadkowych. Można je wykonać samodzielnie w domu lub w Instytucie Genetyki Sądowej. Do badania potrzebna jest próbka DNA, np. wymaz z policzka lub krew. Badania można przeprowadzić w dowolnym momencie życia, ponieważ nasze DNA nie ulega zmianie. Nie ma minimalnego lub maksymalnego wieku, w którym próbka może zostać pobrana. Czas oczekiwania na wyniki zależny jest od rodzaju testu i laboratorium.
Obecnie obserwuje się coraz większą liczbę osób decydujących się na test na ojcostwo od kiedy można przeprowadzić go w warunkach domowych, na własne potrzeby, bez konieczności dzielenia się wynikami z kimkolwiek. Wielu mężczyzn, których nawiedzały wątpliwości, jest zadowolonych, że się na niego zdecydowali, ponieważ teraz z większym przekonaniem angażują się w wychowywanie dziecka, będąc pewnym swojej roli jako biologicznego ojca.
